کتاب آیین میترا: مهر یا میترا یکی از بزرگترین ایزدان اقوام هند و ایرانی است و قدیمترین ذکری که از آن به دست آمده به حداقل ۳۵۰۰ سال پیش میرسد.
نظام دینی که در حول محور این ایزد برکت و نعمت و نور و دوستی و جوانمردی و جنگاوری به وجود آمد، ایران اشکانی و اروپای مقارن آغاز دعوت مسیح را فرا گرفت و هر چند که بعد از چندین قرن ولایت در هر دوی این مناطق مجبور به عقب نشینی شد اما منشأ تأسیس نوعی نهضت اخلاقی (اومانیسم) شد که خفی یا جلی در شئون مختلف اجتماعی و فرهنگی و معنوی ایران تأثیر گذاشت و این نکته را بعضی از پژوهشهای معدود اخیر نمایان کرده است.
*****
مهرپرستی یا میترائیسم، آیین پرستش مهر یا میثره یکی از خدایان هند و ایرانی است. این آیین در آسیای صغیر شکل خاص و سرّی به خود گرفت و از آنجا به روم و اروپا رفت، و مخصوصاً در میان سربازان رومی رواج و انتشار یافت و مدتی از رقیبان سرسخت مسیحیت شد. ولی سرانجام با پیروزی قطعی مسیحیت در اواخر قرن چهارم میلادی از میان رفت.
میترا در ودا به معنی دوست و پیمان است، و مهر در فارسی به معنی دوستی و محبت و به معنی خورشید و به معنی ماه هفتم از ماههای سال است (مهر یا میثره). چون مهر به معنی پیمان و عهد بوده است میثرود رُوج [دروغ گوینده به مهر]، در یشتها، به معنی پیمانشکنی و دروغ گوینده به مهر به کار رفته است.
مهر خداوند روشنی بوده است و از پیمانها و مردم وفادار به پیمانها حمایت میکرده است. در یشت دهم از مهر خدای جنگجویان و خداوند پیروزیبخش و شفابخش یاد شده است.
مهر به یاری کسانی که او را میخوانند میشتابد و پیمانشکن را کیفر میدهد. مهر در زمان هخامنشیان مورد ستایش و احترام بوده است و در کتیبهی اردشیر / هخامنشی، اهورامزدا و میترا و اناهیته با هم ستایش شده است.
اما مهرپرستی به عنوان آیین سرّی با تشریفات و آداب مخصوص در آسیای صغیر ظاهر شده است. در میان شاهانی که پس از اسکندر در متصرفات او پونتوس و ارمنستان و کوماگنه (ناحیهای قدیمی در سوریه) حکومت میکردند، نام میتریدات (مهرداد) زیاد دیده میشود، و این نشانهی آن است که پرستش مهر در این نواحی معمول بوده است.
همین معنی را دربارهی پادشاهان اشکانی، که بعضی از ایشان نام مهرداد را داشتند، نیز میتوان گفت. اما دلیل این که مهرپرستی در آسیای صغیر ظاهر شده است کتیبهی معروفی است از آنتیوخوس، پادشاه کوماگنه، که در نمرود داغ است و در آن نامهای آپولون، میثره، هلیوس و هرمس ذکر شده است.
مقصود از این چهار نام یکی است، یعنی آپولون همان میثره و هرمس است زیرا این نامها برای تصویر خدایی است که دست راست پادشاه را به عنوان حامی و متحد او میفشارد. هرمس خداوند و فرشتهی راهبر ارواح، و واسطهی میان خدایان علوی و خدایان سفلی بوده است.
بنا بر این میثره نیز چنین بوده است و ظاهراً واسطهی میان اورمزد و اهریمن بوده است. پلوتارک میگوید که در ۶۷ ق.م. آیین سرّی مهرپرستی وارد ایتالیا شد. دزدان دریایی کیلیکیا، که متحدان مهرداد پادشاه پونتوس بودند، آیین و اعمال سرّی خاصی انجام میدادند که پس از در آمدن به اسارت پومپیوس سردار رومی این آیین را با خود به ایتالیا بردند.
مشخصات کتاب آیین میترا
نام کتاب: آیین میترا
نویسنده: مارتین ورمازرن
ترجمه: بزرگ نادرزاده
زبان کتاب: فارسی
فرمت: PDF
تعداد صفحات: ۲۵۸ صفحه
حجم فایل: ۴ مگابایت
فهرست کتاب آیین میترا
یادداشت مترجم
مقدمه
میترا در ایران و هند
زرتشت و موبدان
آمدن میترا به اروپا
پیروان میترا
روشهای تبلیغ در آئین میترا
معبد مهری چه شکلی دارد؟
مهرکدههای مشهور یا مهم
نامدارترین فتوحات میترا
اطرافیان میترا
افسانه میترا
میترا و ایزدان همراه او
ایزد زمان بیکران
تشرف به مناسک و آداب و اسرار
درجات هفتگانه تشرف
ستارگان و عناصر چهارگانه
مسئله زن
آئین میترا و قربانی آدمیزاد
سرودهای مقدس
متون متدخر سنت پریسک رم
هدایا و هنرمندان؛ میترا در هنر
میترای مغلوب
اسماء اعلام
کتابشناسی
بیشتر بخوانید: آیین قبالا (عرفان و فلسفهی یهود) | کتاب تحوت | گیتا (بهگود گیتا) سرود خدایان